Starając się zrozumieć aktualny stan polskiej gospodarki dobrze jest skorzystać ze sprawdzonych wskaźników i prognoz. Jednym z nich są prognozy wydawane przez OECD (Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju). Zgodnie z przewidywaniami OECD wzrost gospodarczy w Polsce w 2022 r. wyniesie 4,4%, natomiast w 2023 r. wyniesie on tylko 1,8%.
Dlaczego polska gospodarka spowalnia?
Analizując wypowiedzi ekspertów i przyglądając się sytuacji gospodarczej w Polsce nietrudno jest odnieść wrażenie, że towarzyszy im pesymizm. Za główne powody obserwowanego spowolnienia gospodarczego podaje się:
- wysoką inflację (znacznie przekraczającą wcześniejsze prognozy)
- podwyższenie stóp procentowych
- echa pandemii
- spadek dochodów konsumentów
- gorsze nastroje wśród społeczeństwa
- niepewność firm co do dalszych inwestycji w Polsce
- ogólny wzrost kosztów.
Wszystkie powyższe powody są ze sobą powiązane i oddziałują na siebie. Niższe dochody i wysoki poziom niepewności zniechęca do zakupów, niższy popyt i wysokie koszty zniechęcają firmy zagraniczne do inwestycji.
Możliwy dalszy wzrost stóp procentowych
Polityka pieniężna rządu wyraża się między innymi w podwyższeniu lub obniżeniu stóp procentowych. Obecnie są one bardzo wysokie, jednak przewiduje się, że dalsze, choć już nie tak drastyczne podwyżki, mogą wspomóc walkę z inflacją. Z drugiej strony każda podwyżka stóp procentowych realnie dotyka polskie gospodarstwa domowe i wpływa na wysokość miesięcznych rat pożyczek i kredytów.
Wyraźnie zmniejszenie popytu
Polska gospodarka jest mocno związana z gospodarką strefy euro – ponad 50% krajowego eksportu trafia właśnie do krajów z Europy Zachodniej. Również w krajach zachodnich obserwowane jest spowolnienie gospodarcze, co ma bezpośredni wpływ na składanie nowych zamówień na polskie produkty przez firmy zagraniczne.
Osłabienie polskiej złotówki zachęca do zakupów, jednak nie uchroni to całkowicie od zmniejszenia popytu – zachodnie gospodarki także borykają się z problemami i stagnacją.
Jakie bezpośrednie skutki tej sytuacji już teraz odczuwają polscy przedsiębiorcy?
- niepewność co do przyszłości
- zahamowanie wcześniej planowanych inwestycji
- zmniejszenie planów zatrudnieniowych
- obniżanie stanów magazynowych.
Na szczególną uwagę zasługuje kwestia większego wykorzystania zapasów. Po okresie intensywnych zakupów, który cechował się nie tylko wzmożoną aktywnością konsumpcyjną, ale także budowaniem większych zapasów, obecnie aktywność zakupowa jest mocno zredukowana i wykorzystywane są zgromadzone wcześniej zapasy.
Z optymizmem w przyszłość?
Czy obecne spowolnienie gospodarcze może mieć pozytywne skutki długoterminowe? Wszystko zależy od tego, czy państwo zdecyduje się na wspieranie aktywności na rynku, między innymi wykorzystując unijny Plan odbudowy dla Europy. Neutralna polityka fiskalna prowadzona przez rząd może zarówno wspierać gospodarstwa domowe o niższych dochodach, jak i stymulować dalszy rozwój gospodarki.
Aktualne problemy z dostawami węgla mogą skutkować w zmianie polityki węglowej i większej dekarbonizacji. W efekcie Polska zapewni sobie większe bezpieczeństwo energetyczne, a co za tym idzie – skorzysta z bardziej ekologicznych źródeł energii.
Prognozy na przyszły rok
Polska gospodarka będzie konsekwentnie wyhamowywać swój wzrost także w 2023 r. Pomimo wskazań prognoz, że w połowie przyszłego roku inflacja może spaść poniżej 10%, nie będzie to oznaczało automatycznego odbicia gospodarki. Konsumpcja może wciąż spowalniać, wraz z obniżającymi się dochodami realnymi.
Dużą rolę w sytuacji gospodarczej Polski odgrywa także to, co dzieje się w Ukrainie i w jakim tempie będzie odbudowywać się ukraińska gospodarka po zakończeniu wojny. Embargo na rosyjski węgiel i podwyżki cen energii realnie dotkną portfeli większości Polaków. To, jak zachowa się polska gospodarka w dużej mierze będzie zależeć od dalszej polityki pieniężnej rządu – ogromną rolę odgrywają tu wciąż zamrożone środki z Krajowego Planu Odbudowy. To właśnie pieniądze z KPO mogłyby stać się znaczącym bodźcem stymulującym zwiększenie krajowych inwestycji.
